Pilav yapımında en büyük hedef, tane tane dökülen ama ağızda bir araya gelen bir yapı elde etmektir. Bu noktada zeytinyağı, hem kavurma aşamasında hem de buharla pişme sürecinde pirinç taneciklerinin birbirine yapışmasını engelleyen bir tabaka oluşturur. Özellikle baldo ve osmancık gibi iri taneli pirinçlerde, pirinç yağa bulandığında nişasta dışarıya çıkmaz ve pilavda yapışkanlık oluşmaz.
Zeytinyağının doymamış yapısı sayesinde pişme sırasında pirinç kabuğu yumuşamaz, aksine hafif kıtırlaşır. Ayrıca zeytinyağı pilava sadece yağ değil, hafif meyvemsilik de katar. Bu da özellikle garnitürlü pilavlarda ve domatesli gibi aroma taşıyan versiyonlarda tercih edilir. Aynı zamanda bu pilavlar soğuk servis edildiğinde de kıvamlarını korurlar.