| Tür | Asitlik Oranı (Oleik Asit) | İşlenme Durumu | Polifenol ve Vitamin | Tat & Aroma | Kullanım Alanı |
|---|
| Natürel Sızma Zeytinyağı | ≤ %0.8 | Soğuk sıkım – rafine edilmemiş | En yüksek | Meyvemsi, yakıcı, acı | Salata, doğrudan tüketim |
| Natürel Birinci Zeytinyağı | ≤ %2.0 | Soğuk sıkım – rafine edilmemiş | Orta düzey | Hafif acılık | Hafif pişirme |
| Riviera Zeytinyağı | ≤ %1.0 | Rafine edilmiş + az miktarda natürel yağ | Düşük | Nötr/az aromalı | Kızartma, pişirme |
| Rafine Zeytinyağı | ≤ %0.3 | Yüksek sıcaklıkta işlenmiş | Çok düşük | Neredeyse yok | Sanayi tipi kullanım |
🔍 Asitlik oranı, zeytinin kalitesi ve sıkım yöntemine bağlıdır. Daha düşük oran, daha kaliteli yağ anlamına gelir.
🧪 Sağlık Açısından Karşılaştırma
✅ Natürel Sızma Zeytinyağı (Extra Virgin)
- En sağlıklı türdür.
- Zengin polifenoller: anti-inflamatuar, antioksidan etkiler.
- E vitamini ve skualen: cilt sağlığı ve hücre koruması.
- Kolesterol düşürücü etkiler: Özellikle tekli doymamış yağ asidi (oleik asit) sayesinde.
⚠️ Riviera / Rafine Yağlar
- Rafine işlemler yüksek sıcaklık ve kimyasal kullanım içerir.
- Polifenoller ve doğal antioksidanlar neredeyse tamamen yok olur.
- Tat, aroma, besin değeri açısından oldukça düşüktür.
- Avantajı: Isıya daha dayanıklıdır → kızartmalarda tercih edilir.
🥗 Kullanım Tavsiyeleri
| İhtiyacınız | En Uygun Yağ |
|---|
| Çiğ tüketim (salata, ekmek banma) | Natürel Sızma |
| Düşük ısıda pişirme (sebze, sote) | Natürel Birinci |
| Kızartma | Riviera veya rafine |
| Cilt ve saç bakımı | Natürel Sızma (soğuk sıkım olması önemli) |
🧬 Sağlık Üzerindeki Etkileri
| Etki | Sorumlu Bileşen |
|---|
| Kalp sağlığı | Oleik asit, polifenoller |
| Antioksidan savunma | E vitamini, polifenoller |
| İltihap giderici | Oleocanthal (bir tür polifenol) |
| Cilt yenileme | Skualen, tokoferoller |
| Kanser karşıtı etki (destekleyici) | Oleuropein, hydroxytyrosol |
📌 Sonuç:
- Kaliteli zeytinyağı = Natürel sızma + düşük asitlik + soğuk sıkım + taze.
- Isıl işlemde zeytinyağının bazı bileşenleri zarar görebilir; bu yüzden yüksek ısıda pişirme için daha az değerli yağ türleri tercih edilir.
- Sağlık için günde 1–2 yemek kaşığı natürel sızma zeytinyağı önerilir (çalışmalara göre Akdeniz diyetiyle birlikte en etkilisi).
